Lúc những hành giả sơ cơ làm quen với thiền định, người ta thường đặt ra câu hỏi điển hình rằng: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: cần ghi nhận rõ rệt mọi diễn biến của thân tâm tại thời điểm hiện tại.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, hành thiền không cốt để săn tìm những trạng thái hỷ lạc hay an tĩnh lạ thường. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Nếu thiền sinh duy trì sự hay biết về “phồng và xẹp” một cách đều đặn, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà chính là tần suất xuất hiện của chánh niệm. Một vài khoảnh khắc tu tập chuẩn xác vẫn quý hơn nhiều tiếng đồng hồ mê mờ. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.
Một điểm rất đặc biệt trong phương pháp của Ngài Mahasi cho người mới nằm ở việc không khu biệt sự tu tập trong tư thế tọa thiền. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Kết quả là, người tu tập sẽ dần tích lũy được sự tỉnh thức trong mọi phương diện cuộc sống.
Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: mọi sự vật hiện tượng đều vận hành theo chu kỳ phát sinh và kết thúc. Cảm thọ, tư tưởng và cảm xúc đều mang bản chất mong manh, không bền vững. Nhận thức này không phải kết quả click here của tư duy logic mà là từ sự chứng nghiệm thực tế. Chính nó làm giảm bớt sự dính mắc và phản ứng quen thuộc của tâm.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Người tập không cần đặt nặng niềm tin hay hy vọng vào sự chứng đắc tức thì. Chỉ cần tuân thủ phương pháp, duy trì sự quán chiếu và kiên nhẫn chờ tuệ giác nảy nở. Đó là giá trị cốt lõi ẩn chứa trong các bài pháp giản đơn mà đầy triết lý của Ngài Mahāsi.